XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Uprzejmość jest asertywna, a asertywność - uprzejma

Innowacje społeczne wspierające osoby z niepełnosprawnościami oraz seniorów

Czym są innowacje społeczne?

Innowacje społeczne to w największym skrócie nowe propozycje rozwiązań istniejących problemów czy też wyzwań społecznych lub społecznych problemów i wyzwań, które właśnie się pojawiły. Nie zawsze innowacje społeczne muszą stricte odpowiadać na jakieś problemy, czasem służą po prostu poprawie jakiegoś obszaru życia społecznego.

W ramach realizowanego w Polsce w ostatnim okresie unijnego finansowania tj. w latach 2014 – 2020 Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój organizacje i osoby, które miały pomysły na poprawę jakości życia określonych społeczności lub rozwiązanie określonych problemów społecznych mogły uzyskać środki finansowe na przetestowanie swoich pomysłów. Program testowania innowacji społecznych miał na celu stworzyć osobom mającym pomysły na rozwiązanie różnych społecznych problemów warunki do ich przetestowania, czyli sprawdzenia funkcjonowania w praktyce.  

Ideę tę można porównać do przekazywania przez samorządy zadań własnych, związanych np. z aktywizacją seniorów czy profilaktyką zdrowia organizacjom pozarządowym. W przypadku innowacji społecznych nie trzeba jednak nawet mieć statusu organizacji pozarządowej czy firmy, by móc je realizować. Każdy przysłowiowy Kowalski mógł zostać innowatorem społecznym i otrzymać środki pieniężne na wdrożenie swojego pomysłu. Zbieraniem tych pomysłów, oceną ich realności oraz możliwości wdrożenia zajmowały się tzw. inkubatory innowacji społecznych – rozsiane po całej Polsce porozumienia organizacji pozarządowych lub instytucji i przedsiębiorstw konsultingowych. Odpowiadały one również za przygotowanie innowatorów do testowania innowacji i wypłacenie im na ten cel pieniędzy – średnio ok. 30 – 35 tys. zł.

Najlepsze pomysły, które pozytywnie przeszły testowanie i stały się nośnikiem zmiany społecznej były następnie upowszechniane na całą Polskę.  

Główne obszary, na które można było otrzymać wsparcie na testowanie swojego pomysłu na rozwiązanie społecznego problemu to: edukacja osób dorosłych, wyrównywanie nierówności na rynku pracy, wsparcie seniorów, wsparcie osób zagrożonych wykluczeniem, wsparcie dla  osób opiekujących się seniorami  niesamodzielnymi i osobami ze znaczymy stopniem niepełnosprawności itp.

Innowacja społeczna nie musi być techniczna!

Słowo „innowacja” bardzo często kojarzy się e słowem „technologia”. Najbardziej znanym światowym innowatorem jest bowiem chyba Elon Musk, który co i rusz wprowadza i rozwija jakieś nowoczesne rozwiązania technologiczne. Tymczasem innowacje społeczne mogą doskonale obyć się bez technologii. A siła najlepszych z nich polega na prostocie rozwiązania.

Inkubatory innowacji społecznych Do inkubatorów, które w minionym okresie programowania sprawowały pieczę nad innowatorami i wspierały ich finansowo należą:

  1. TransferHUB – inkubator Fundacji Inocjatyw Społeczno-Ekonomicznych FISE https://transferhub.pl, Home – FISE;
  2. Inkubator pomysłów prowadzony przez Fundację Stocznia i Laboratorium Innowacji Społecznych – https://inkubatorpomyslow.org.pl/;
  3. Włącznik Innowacji Społecznych prowadzony przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Poznaniu – https://rops.poznan.pl/projekty/wlacznik-innowacji-spolecznych/;
  4. Inkubator Włączania Społecznego realizowany przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego oraz Uniwersytet Jagielloński w Krakowie – https://www.rops.krakow.pl/lewa/inkubator-wlaczenia-spolecznego-43/o-projekcie-191.html;
  5. Generator Innowacji Sieci Wsparcia realizowany przez PCG Polska + Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” – https://sieciwsparcia.pl/

W niektórych spośród powyższych inkubatorów testowane są obecnie innowacje społeczne realizowane w województwie zachodniopomorskim. Poniżej przedstawiamy wybrane z nich

Inkubator Sieci Wsparcia Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę” – aktualnie testowane projekty

Innym dużym inkubatorem innowacji społecznych jest Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”z Warszawy https://e.org.pl, które realizuje już drugą edycję programu Sieci wsparcia https://sieciwsparcia.pl. Program ten koncentruje się na trzech następujących wyzwaniach dotyczących osób starszych:

  1. Projektowanie własnej starości – w jaki sposób, samodzielnie czy z pomocą rodziny/opiekunów, włączać się w życie społeczne w sferze zawodowej, kulturalnej i lokalnej, jak poprawić jakość codziennego życia seniorów;
  2. Społeczne sieci wsparcia – jak uruchamiać lokalne i sąsiedzkie sieci wsparcia na rzecz osób starszych, by zmniejszać poczucie osamotnienia i zwiększać dobrostan;
  3. Uspołecznienie instytucji – w jaki sposób instytucje mogą bardziej podmiotowo traktować osoby starsze, jak wprowadzać wysokiej jakości usługi, jak partycypacyjnie projektować usługi społeczne, kulturalne i zdrowotne oraz ułatwiać dostęp do nich.

Inkubator ten wspiera pomysły z całej Polski, a wśród nich są dwa testowane obecnie w Szczecinie.

Gra dla seniorów wzmacniająca ich asertywność

Pierwszy to projekt realizowany przez firmę Coaching-Szkolenia Teatr Bloom Katarzyny  Majewskiej, aktorki szczecińskiego Teatru Lalek „Pleciuga” https://www.facebook.com/bloomkasiamajewska projekt gry dla seniorów wzmacniającej ich asertywność i dostarczającej rozwiązań i podpowiedzi jak się zachowywać w sytuacjach trudnych, w tym związanych z zagrożeniem bezpieczeństwa (np. zagrożeniem kradzieżą).  Katarzyna Majewska-Klimek jest również certyfikowanym coachem i prowadzi zajęcia z seniorami wspierając ich zarówno w rozwijaniu przydatnych w życiu umiejętności aktorskich, jak też wzmacniając ich kompetencji  osobistych.

Seniorzy w roli przewodników turystyki

Drugim projektem są „Rezydenci historii”, innowacja opracowana przez Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Pilotów i Przewodników www.zspip.pl i polegająca na przygotowaniu chętnych seniorów do pełnienia roli lokalnych przewodników turystyki. Jak przekonuje Maciej Dobromilski, prezes stowarzyszenia i Joanna Wachnik, szczecińska przewodniczka miejska, wielu seniorów uczestniczących w spacerach po Szczecinie z przewodnikiem ma wiele ciekawych informacji i własnych przeżyć  związanych z danym miejscem. Historie te stanowią często uatrakcyjnienie narracji przewodnika, dlaczego by zatem nie wpleść ich na stałe w ofertę turystyczną, z korzyścią zarówno dla seniorów dzielących się swoimi wspomnieniami jak i turystów, poznających dane miejsce dodatkowo z indywidualnej, czasem wręcz intymnej perspektywy.

Przetestowane, sprawdzone innowacje z woj. zachodniopomorskiego

Wśród innowacji przetestowanych w pierwszej edycji programu Sieci wsparcia również znalazły się projekty z województwa zachodniopomorskiego. Były to  następujące innowacje:

„Oldboje”

Innowacja polegała na stworzeniu struktury wsparcia osób starszych zależnych wywodzących się z najstarszych byłych zawodników i trenerów klubu sportowego Pogoń Szczecin. Projekt zakładał system wsparcia, którego wolontariuszami byli dawni i obecni zawodnicy Pogoni. Dzięki innowacji seniorzy zależni zostali ponownie włączeni do społeczności obecnych i byłych sportowców klubu, który kiedyś reprezentowali. W efekcie zmniejszyło się ich poczucie osamotnienia, a wzrosło poczucie sprawstwa i polepszył się stan psychiczny.

„Grupy wsparcia Relaksacja – Medytacja”

Ta innowacja polegała na stworzeniu grup wsparcia dla opiekunów osób starszych zależnych, połączonych z praktyczną nauką technik relaksacyjnych i medytacyjnych. Podczas zajęć uczestnicy mogli korzystać z bezpłatnej opieki zastępczej na rzecz swoich podopiecznych w miejscu zamieszkania. W rezultacie projektu między opiekunami wytworzyła się więź,  zyskali oni poczucie, że mają prawo zadbać o siebie, w miejsce negatywnych uczuć pojawiły się przede wszystkim emocje pozytywne. Cała pierwotna grupa nieznających się wcześniej uczestników testowania zintegrowała się i zaprzyjaźniła, udzielając sobie wzajemnie emocjonalnego wsparcia. Poza oczywistym kontekstem grupy wsparcia z elementami terapii uczestnicy wymieniali się także szeregiem informacji o praktycznym charakterze, pomocnych w sytuacji długotrwałej opieki nad osobą starszą zależną oraz niedoinformowania (lub nieprzychylności) ze strony instytucji publicznych.

Z rozwiązania tego mogą skorzystać instytucje oraz organizacje pozarządowe, traktując je jako dopełnienie swojej oferty, bądź jako początek działań inicjujących powstawanie partnerstw lokalnych, skutecznie pomagających osobom starszym zależnym i ich opiekunom.

Zarówno powyższe innowacje, jak i 26 pozostałych wypracowanych w ramach pierwszego Generatora Sieci Wsparcia są szczegółowo opisane na stronie https://sieciwsparcia.pl/innowacje/ w taki sposób, że każdą z nich można praktycznie wdrożyć we własnym środowisku.

Innowacje skalowane i upowszechnione

Najciekawsze, najlepsze, najlepiej rozwiązujące określony problem innowacje społeczne, które mają potencjał skalowania, czyli przeniesienia np. do innych rejonów Polski, są upowszechniane na cały kraj i otrzymują dodatkowe środki na promocję.

Wśród takich upowszechnionych do tej pory innowacji warto wymienić takie, jak:

Więcej ciekawych innowacji można zobaczyć na poniższych stronach, skąd też również można pobrać modele ich wdrażania:

www.inkubatorpomyslow.org.pl/innowacje-spoleczne/testowane-innowacje/